دریافت کلسیم در دوران های مختلف زندگی برای کمک به رشد و حفظ سلامت استخوان ضروری است. کمبود کلسیم و ویتامین دی عمده ترین دلایل ایجاد بیماری های استخوانی در کودکان هستند. این کمبود ها می توانند سلامت، رشد و تکامل را در کودکان و نوجوانان مختل کنند. همچنین دریافت کلسیم در این دوران تکامل استخوانی و عصبی را نیز حمایت می کند. کودکان به مصرف روزانه 1000 میلی گرم کلسیم در طول روز احتیاج دارند. عموما کودکان به دلیل اجتناب از مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم مقدار کمتر از نیاز روزانه را دریافت می کنند بنابراین استفاده از مکمل های کلسیم در این گروه می توانند روند رشد را بهبود بخشیده و در پیشگیری از بیماری های استخوانی اثرات مثبت داشته باشد. زنان در دوران یائسگی و سالمندان تامین کلسیم مورد نیاز به دلیل افزایش ریسک بروز مشکلات استخوانی در این دوران ضروری است. نیاز به کلسیم در این دوران 1200 میلی گرم در روز است و در صورت عدم مصرف منابع کلسیم، توصیه می شود از قرص کلسیم سیترات آپوویتال استفاده شود.
ارزش های تغذیه ای
در ادامه به بررسی ویژگی های ترکیبات موجود در قرص کلسیم سیترات آپوویتال می پردازیم:
کلسیم (Calcium):
کلسیم فراوان ترین ماده معدنی بدن بوده و عنصر اصلی تشکیل دهنده استخوان است. این عنصر مسئول 2 تا 4 درصد وزن ناخالص بدن می باشد. یک خانم بزرگسال 60 کیلوگرمی به طور معمول تقریبا 1000-1200 گرم کلسیم در بدن خود دارد که بیش از 99 درصد این مقدار در استخوان ها و دندان ها قرار گرفته است. همچنین دریافت کافی کلسیم در جلوگیری چاقی و پرفشاری خون نیز موثر است.
تحقیقات نشان داده است که بیش از 50 درصد پسران و دختران 13-9 ساله، دختران 18-14 ساله، زنان 70-51 ساله، مردان و زنان بالای 70 سال کلسیم کافی دریافت نمی کنند. گیاهخوارانی که محصولات لبنی مصرف نمی کنند و افرادی که طولانی مدت از داروهای خاص مانند گلوکوکورتیکوئیدها استفاده می کنند نیز در معرض خطر دریافت ناکافی کلسیم هستند. ذکر این نکته حائز اهمیت است که به طور کلی زنان نسبت به مردان، مقدار کمتری کلسیم از مواد غذایی دریافت می کنند بنابراین بیشتر در معرض خطر کمبود این ماده معدنی قرار دارند.
دریافت ناکافی کلسیم در کوتاه مدت هیج علائم واضحی ندارد اما در دراز مدت می تواند باعث کاهش تراکم استخوان و حتی پوکی استخوان شود. به بیماری پوکی استخوان، بیماری خاموش هم گفته می شود زیرا تا زمانی که فرد به واسطه یک اتفاق ساده دچار شکستگی استخوان نشود از آن مطلع نمی شود. در صورتی که مقدار مناسبی کلسیم را از طریق رژیم غذایی دریافت نمی کنید استفاده از مکمل ها می توانید گزینه مناسبی برای جلوگیری از کمبود این ماده معدنی باشد.
منیزیم (Magnesium):
60% منیزیم در اسکلت استخوانی بدن جای گرفته است. منیزیم به عنوان کوفاکتور بیش از 300 سیستم آنزیمی در بدن عمل می کند.
این عنصر نقش مهمی در تنظیم متابولیسم کلسیم دارد و به بهینهسازی استفاده از کلسیم و معدنیسازی استخوان کمک میکند. نمک های منیزیم به صورت مکملهای خوراکی شامل اکسید، هیدروکسید، سیترات، کلرید، گلوکونات، لاکتات و آسپارتات منیزیم در دسترس هستند.
در پوکی استخوان، منیزیم کاهش مییابد.
کمبود منیزیم در ابتدا با هیپوکلسمی (کاهش کلسیم) همراه است اما زمانی که این کمبود شدید باشد دارای اثرات مختلفی بر متابولیسم استخوان است از جمله: کاهش ویتامین D3 در سرم- اختلال رشد استخوان در بیماران جوان یا پوکی استخوان در افراد مسنتر.
منیزیم محرک غده تیروئید برای ترشح هورمون کلسیتونین است، این هورمون میزان کلسیم در خون و فعالیت سلول های استخوان ها را تنظیم می کند.
یکی دیگر از وظایف منیزیم تبدیل ویتامین دی از فرم ذخیره در کبد به شکل فعال است که بدن بتواند از آن استفاده کند.
زینک (Zinc):
روی پس از آهن، دومین عنصر کمیابی است که به وفور در بدن توزیع شده است. روی نقش های متعددی در فرآیندهای زیستی بدن بر عهده دارد و برای فعالیت صدها آنزیم مورد نیاز است. این ماده همچنین در عملکرد سیستم ایمنی، سنتز پروتئین، ترمیم زخم، سنتز DNA و تقسیم سلولی نقش دارد.
روی می تواند موجب افزایش توده استخوانی شود.
روی تشکیل استخوان را تحریک می کند. این عنصر می تواند در بازسازی تحلیل های استخوانی ناشی از افزایش سن، مسمومیت با آلومینیوم، کمبود ویتامین D، کمبود کلسیم، آرتریت، کمبود استروژن، دیابت و شکستگی موثر باشد.
غده فوق کلیوی (آدرنال) نیز از روی برای تولید بعضی از هورمون ها از قبیل تستوسترون، استروژن و غیره استفاده میکند، این هورمون ها نقش بسیاری مهمی در متابولیسم کلسیم و افزایش تراکم استخوان ها ایفا می نمایند. همچنین روی به عنوان کوآنزیم برای تولید پروتئین و اسید نوکلئیک مورد نیاز است که این دو ماده برای حفظ سلامت استخوان ها ضروی می باشند. کمبود شدید روی منجر به کاهش رشد و بلوغ استخوان میشود. همچنین باعث کاهش در فعالیتهای استخوان سازی و ساخت کلاژن میشود.
منگنز (Manganese):
منگنز در شکل گیری، ترمیم استخوان ها و پیوند کلسیم به بافت های همبند از جمله مفاصل، رباط ها و همچنین تولید کلاژن موثر است. کمبود منگنز سبب بروز مشکلاتی از قبیل ساییدگی مفاصل، پوکی استخوان و مشکلات مرتبط با تاندون ها می گردد. منگنز و دیگر عناصر کمیاب استحکام استخوان را در زنان بعد از یائسگی افزایش میدهند.
مس (copper):
عنصر مس در ساختن کلاژن دخالت دارد. کلاژن برای تشکیل استخوان سالم ضروری است. این عنصر نقش مهمی در پیوند کلسیم به استخوان ها بر عهده دارد از این رو کمبود و یا ازدیاد آن در بدن به راحتی می تواند سبب بروز پوکی استخوان شود.
ویتامین D:
ویتامین D برای سلامت استخوان ها بسیار مفید و ضروری است و در جذب کلسیم از روده نقش دارد. همچنین ویتامین دی در تنظیم سطوح کلسیم خون و کلسیم استخوان نیز موثر است. پوست انسان با قرار گرفتن در معرض نور خورشید ویتامین D کافی تولید می کند. اما از آنجایی که قرار گرفتن در معرض نور خورشید بدون استفاده از کرم ضد آفتاب به شدت خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش می دهد بنابراین مجبور به استفاده از کرم ضد آفتاب و دوری از تابش مستقیم نور خورشید هستیم. بنابراین اغلب افراد با کمبود ویتامین D مواجه هستند و باید برای تامین نیاز روزانه از مکمل های حاوی ویتامین D استفاده کنند.
ویتامین B6:
این ویتامین در سلامت استخوان و ساخت کلاژن موثر است. در تحقیقات بین دریافت این ویتامین و خطر پوکی استخوان و شکستگی استخوان ران ارتباط معکوس دیده شد.
بور (Boron):
عنصری که در سلامت استخوان موثر است. ویتامین دی و استروژن نقش ثابت شده ای در سلامت استخوان دارند و بور می تواند باعث افزایش نیمه عمر این دو ترکیب شود. مصرف بور می تواند باعث کاهش دفع ادراری کلسیم و منیزیم شده و سطح این عناصر ضروری برای سلامت استخوان را در بدن حفظ کند.
روش مصرف و هشدار ها
بزرگسالان: دو قرص دو بار در روز با آب یا مطالق دستور پزشک مصرف نمائید.
موارد احتیاط:
در زنان باردار و شیرده با مشورت پزشک یا داروساز مصرف شود.
در صورت مصرف هرگونه دارو، قبل از مصرف با پزشک مشورت نمایید.
مصرف مکمل های کلسیم در افراد مبتلا به نارسایی کلیه، سنگ کلیه و سطح بالای کلسیم خون و نیز افراد با کم کاری پاراتیروئید باید با احتیاط باشد و تنها با تجویز پزشک مجاز است.
مصرف مکمل های حاوی کلسیم ممکن است منجر به بروز یبوست شود، لذا به همراه مکمل های حاوی کلسیم به مقدار کافی مایعات استفاده کنید.
مکمل کلسیم باید با 2 ساعت فاصله از لبنیات، مواد غذایی حاوی فیبر و سبوس بالا، چای، نوشابه و مواد غذایی حاوی اگزالات (مانند اسفناج، ریواس، چغندر، فلفل سبز و …) استفاده شود.
بهتر است مکمل های حاوی آهن به همراه مکمل کلسیم مصرف نشوند. (بهتر است با فاصله زمانی حداقل 2 ساعته از هم، مصرف شوند.)
نتیجه گیری:
قرص کلسیم سیترات آپوویتال می تواند به سلامت و عملکرد طبیعی استخوان ها، عضلات و بافت همبند و پیشگیری از پوکی استخوان کمک کند. همچنین قرص کلسیم سیترات آپوویتال جهت بهبود شرایط بیماران دچار استئوپروز و درمان بیماران با پر کاری هورمون پاراتیروئید نیز کمک کننده می باشد.